İyi şirketlerin belli başlı özellikleri bulunmakta.
1. Düşük borçluluk.
Şirketlerin çoğunun borcu bulunmakta, özellikle ilk başlarda, hızlı büyüme evresinde birçok şirket borç kapısına başvurmakta. Bir şirketin borçlu olması sorun değil, asıl önemli olan borçların kontrol altında ve ödenebilir seviyede tutulabilmesidir. Borçluluk kaleminde baktığım ana gösterge: EV/EBIT rasyosudur.
EV(Enterprise Value), İngilizce'den gelmekte ve Firma değeri olarak tercüme edilmiştir.
EBIT: Faiz ve vergiler öncesi kar anlamına gelmekte.
EV = Şirketin piyasa değeri + Tüm finansal borçlar + Azınlık payları - Nakit ve benzerleri - Tüm Finansal yatırımlar
EV/EBIT şirketin kaç yılda tüm borçlarını ödeyebileceğini belirtmekte. Örneğin bu rakam 2,5 ise bu iki buçuk yılda, şirket isterse tüm borcunu kapatabilir anlamına gelmekte.
EV/EBIT'i 4'ün altında olan şirketler benim ilgilendiğim şirketlerdir, bunun üzerinde bir borçluluk rakamı şirkete ileri dönemde sıkıntı yaratabilir.
2. Yüksek marjlar
- Faaliyet karı marjı (Faaliyet karının satışlara oranı)
- Net kar marjı (Net karının satışlara oranı)
İyi şirketler yüksen marjlarla çalışmakta, bu göstergeler şirketlerin ürünlerinin maliyet fiyatının üzerine nekadar kar ekleyebildiklerini göstermekte. Şirketin ürünleri iyi ve aranan ise, şirket yüksek fiyat talep edebilmekte. Benim iyi olarak tanımladığım şirketler en az: Faaliyet kar marjı 25% ve Net Kar marjı 20% olanlardır.
3. Karlılık da süreklilik
İyi şirketler sürekli kar edebilmekteler. Ülke veya dünya ekonomilerinde bozulma olsada, şirketin ürünleri iyi ise muhtemelen talep devam edecektir. İncelediğim yıllar geriye dönük son üç yılı kapasamakta.
4. Düşük CapEx ve amortisman giderleri
CapEx = şirkete yapılan yeni yatırımlar anlamına gelmekte
İyi şirketlerin fazla CapEx veya amortisman gideri olmaz. Örneğin araç üreten şirketlerin yüksek CapEx ve amortisman giderleri mevcuttur ve bu şirketler ekonomide ufak bir sarsıntı olduğunda zarar yazmaya başlamaktalar. Bu tür şirketlere temkinli yaklaşılmalıdır.
5. Düşük ARGE giderleri
İyi şirketler fazla ARGE faaliyetine ihtiyac duymayan şirketlerdir. Burada en iyi örnek Coca Cola.
6. İyi bir yönetim
Bir şirketin yönetiminin iyi olup olmadığını anlamak oldukça zordur. Ben şirketin borçluluk oranına bakıyorum, iyi yönetilen şirketlerin borcu yoktur veya çok cüzi seviyelerdedir. Ayrıca şirket kurucusunun şirketin hala başında olmasıda oldukça önemli.
7. İhracat ağırlıklı olması
Ülkemiz ekonomisinde oldukça fazla sorunlar olduğu için, ihracata yönelen şirketler zor dönemleri daha kolay atlatabilmekteler. Ayrıca eğer bir şirket ürünlerini yurt dışına ihrac edebiliyorsa, muhtemelen iyi ve rekabetçi ürünleri vardır.
8. Ürün veya hizmetlerinin ekonomide merkezi bir yer tutması veya vazgeçilmez olmaları
Öyle şirketler varki ürünleri vazgeçilmezdir. Örneğin akar yakıt veya elektrik sağlayıcıları gibi. Aselsan gibi şirketler de bu gruba girmekte, çünkü askeri harcamalar süreklilik arz etmekte ve hükümet Aselsanın ürettiği ürünü ABD'den veya başka bir ülkenin şirketinden satın almayacaktır.
9. Güçlü nakit akışının olması
Birçok şirket iyi karlar yazmasına rağmen nakit akış konusunda sorun yaşayabilmekte. Yeterince nakdi olmayan şirketler borç kapısına başvurmak zorunda kalabiliyorlar ve bu bilançolarına zarar
verebilmekte. Geçmiş yıllarda Aselsan bu şirketlerden biriydi.
No comments:
Post a Comment